Uitgaande van de recente studies zijn er voor geen enkele indicatie overtuigende argumenten voor het systematisch aanbevelen van het medisch gebruik van cannabis en cannabinoïden. Er zijn enkele indicaties waar symptomatische werkzaamheid gedocumenteerd is.
 

De Amerikaanse FDA waarschuwt voor het optreden van abnormaal gedrag tijdens de slaap (“complex sleep behaviours”) na gebruik van Z-producten.  Dit ongewenst effect is vooral beschreven voor zolpidem en kan al optreden bij een lage dosis. Hoewel zeldzaam, verdient het de nodige aandacht vanwege de potentieel ernstige gevolgen.

Het schrijven op een transdermale pleister wordt afgeraden want het kan de gereguleerde vrijstelling van het geneesmiddel en zijn werking verstoren.

Een studie met dulaglutide, een GLP-1-analoog, toont, op tot nu toe meest overtuigende wijze, een cardiovasculair voordeel ten opzichte van placebo. Dit voordeel blijft evenwel bescheiden.

Alle hormonale substitutiebehandelingen, behalve vaginaal toegediende oestrogenen, verhogen licht het risico van borstkanker. Dit risico neemt toe met de gebruiksduur, en vermindert maar blijft bestaan na stoppen van de behandeling.

Ranitidine is onbeschikbaar omdat bepaalde loten met NDMA gecontamineerd zijn. Er zijn wel alternatieven.

Ulipristal wordt niet aanbevolen als noodanticonceptie in het geval progestageenbevattende anticonceptiepillen werden vergeten.

In een westerse populatie lijken meer geïndividualiseerde strategieën te verkiezen boven een “one size fits all”-strategie zoals de polypill.
 

Het artikel "Aanpak van plaque psoriasis" in de Folia van maart 2018 is bijgewerkt. De belangrijkste wijzigingen betreffen de systemische behandeling van matige tot ernstige plaque psoriasis.

Volgende onderwerpen komen hier aan bod: de resistentieproblematiek; de duur van de antibiotische behandeling; de nieuwe editie van de BAPCOC-antibioticagids voor de ambulante praktijk (2019) en verwijzing naar enkele e-learnings. Tenslotte worden recente artikels rond luchtweginfecties kort vermeld.

Door  een gewijzigde epidemiologie in invasieve meningokokkeninfecties beveelt de
Hoge Gezondheidsraad aan om jonge kinderen en adolescenten te vaccineren tegen meningokokken W en Y, met gebruik van een geconjugeerd vaccin tegen meningokokken ACWY (Advies van juli 2019). Op dit ogenblik blijft het vaccin tegen meningokok C het enige  meningokokkenvaccin dat door de Gemeenschappen gratis wordt aangeboden, en dit op de leeftijd van 13 à 15 maanden (situatie op 01/09/2019).

De CREDENCE-studie evalueerde de renale effecten van canagliflozine bij patiënten met diabetische nefropathie in het stadium van macro-albuminurie, en toont een voordeel van canagliflozine in deze categorie patiënten.

Het FAGG informeert over mogelijke fouten bij de bereiding of injectie van Depo-eligard®(leuproreline) en benadrukt dat het belangrijk is om de bereidings- en toedieningsmethode van dit product te kennen voordat het gebruikt wordt. Het FAGG moedigt de melding van eventuele problemen aan.

Noch voor mirtazapine, noch voor gelijk welk ander antidepressivum, is er in de eerste lijn een plaats voor behandeling van slapeloosheid buiten het kader van depressieve stoornis.

Het Europees Geneesmiddelenbureau verplicht de fabrikanten van sartanen hun productieproces te herzien. Tot april 2021 gelden strikte drempelwaarden voor de onzuiverheden en kunnen de beschikbare specialiteiten verder gebruikt worden.

Met de introductie op 1 juli 2019 van hoofdstuk VIII voor "gepersonaliseerde geneesmiddelen"  zijn een aantal farmaceutische specialiteiten “verhuisd” van hoofdstuk IV naar hoofdstuk VIII.
 

Zonder bijkomende vermelding van de voorschrijver zal een voorschrift vanaf 01/11/2019 nog exact 3 maanden geldig zijn na de voorschrijfdatum, zowel voor uitvoerbaarheid als terugbetaling.

Levonorgestrel en het koperhoudende intra-uteriene device zijn de eerste keuze voor noodanticonceptie.

Twee grote gerandomiseerde studies en 3 Cochrane Reviews tonen geen gunstig effect van een verhoogde inname van poly-onverzadigde vetzuren (waaronder omega 3- en omega 6-vetzuren) op cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit. Op basis van de momenteel beschikbare evidentie is er geen plaats voor supplementen van poly-onverzadigde vetzuren in de primaire en secundaire preventie van cardiovasculaire aandoeningen.

De risico-batenverhouding van acetylsalicylzuur voor de primaire preventie van kanker is negatief. Meer gegevens zijn nodig voor het bepalen van de plaats in de kankerpreventie van een PPI samen met acetylsalicylzuur bij Barrett-oesofagitis.

SSRI’s geven een verhoogd risico van suïcidaal gedrag bij jongvolwassenen. De herziene NHG-standaarden “Depressie” en “Angst” manen daarvoor aan tot extra voorzichtigheid.

Onttrekkingsverschijnselen treden op bij ongeveer de helft van de personen die antidepressiva afbouwen. Ze zijn vaak ernstig en kunnen meerdere maanden aanhouden en worden daardoor soms ten onrechte aanzien als teken van herval of onvoldoende therapierespons.

De risico-batenverhouding van influenzavaccinatie is gunstig bij een aantal risicogroepen. Toch zijn de beperkingen van de influenzavaccins en het gebrek aan kwaliteitsvolle gegevens over het effect van vaccinatie op morbiditeit en mortaliteit bron van kritiek. Het antivirale middel oseltamivir heeft een zeer beperkte (behandeling) tot geen (preventie) plaats bij influenza.

Uit een dubbelblinde, placebogecontroleerde, gerandomiseerde studie blijkt dat het gebruik van fluoxetine na een CVA met neurologische schade de functionele beperkingen niet verbetert.

Het druppelen van lidocaïne 1% over de huid, vooraleer het subcutaan in te spuiten, lijkt de pijn van de ingreep te verlichten.

Beide Gemeenschappen bieden vanaf 1 september ook voor jongens vaccinatie tegen HPV (Gardasil9®) gratis aan. Dit versterkt de preventieve maatregelen tegen een aantal HPV-gerelateerde kankers en tegen anogenitale wratten. Opvolging van de epidemiologie van HPV-infecties en van HPV-gerelateerde letsels en kankers is belangrijk om de winst van de vaccinatie goed te definiëren, en is noodzakelijk om te bepalen wat in de toekomst de plaats wordt van baarmoederhalskankerscreening in de gevaccineerde generaties.

Immuungerelateerde ongewenste effecten kunnen als gevolg van de immuuncheckpoint-inhibitoren niet alleen tijdens de behandeling optreden, maar ook maanden na stopzetten van de behandeling. Herken deze ongewenste effecten, die dikwijls vrij aspecifiek beginnen, tijdig en verwijs snel door.

In de praktijk lijken de langwerkende insuline-analogen bij type 2-diabetespatiënten een aantal voordelen te bieden ten opzichte van het humane insuline-isofaan. De ultrasnelwerkende insuline-analogen zijn waarschijnlijk niet doeltreffender noch veiliger dan de snelwerkende humane insulines. In het algemeen ontbreken vergelijkende gegevens van goede kwaliteit. De insuline-analogen zijn duurder dan de humane insulines.

Een Rapid Recommendation van de BMJ beveelt een combinatiebehandeling van clopidogrel en acetylsalicylzuur aan gedurende 10 tot 21 dagen na TIA of mineur CVA. Het BCFI stelt dat er onvoldoende evidentie is om dit als standaardaanbeveling te beschouwen.

De Domus Medica richtlijn “Aanpak van slaapklachten en insomnie bij volwassenen in de eerste lijn” beveelt aan om bij slapeloosheid niet routinematig een slaapmiddel te geven en kent een belangrijke plaats toe aan niet-medicamenteuze interventies.

Het BCFI sluit zich aan bij de conclusies van het KCE dat niet-medicamenteuze maatregelen primordiaal zijn in de primaire cardiovasculaire preventie. De beslissing om een statinebehandeling te starten moet weloverwogen en gezamenlijk genomen worden door een goed geïnformeerde patiënt en de behandelende arts op basis van een goede inschatting van het cardiovasculaire risico.

Het BCFI adviseert nog altijd dat voedingssupplementen op basis van rodegistrijst geen alternatief vormen voor de medicamenteuze aanpak van hypercholesterolemie. Rodegistrijst is qua werkzaamheid vergelijkbaar met een statine in lage dosis, maar de veiligheid van deze voedingssupplementen is onvoldoende gegarandeerd.

Levothyroxine heeft een nauwe therapeutisch-toxische marge en behoort daarom tot de categorie “NO SWITCH” [zie Folia juli 2014]. Het aantonen van een “gemiddelde” bio-equivalentie tussen de oude en de nieuwe formule volstaat niet om geringe individuele schommelingen in plasmaconcentratie die soms toch tot klachten kunnen leiden, uit te sluiten. Het overschakelen naar de nieuwe formule van levothyroxine (Euthyrox®) vraagt aandacht en een strikte follow-up is voor alle patiënten te overwegen. Bij optreden van symptomen na overschakeling dient in ieder geval gedacht te worden aan de mogelijkheid dat dit veroorzaakt werd door de switch.

Het aanbrengen van een repellent op de huid is een belangrijke preventieve maatregel tegen tropische ziekten die worden overgebracht door muggen, zandvliegen of teken.

Preventie en behandeling van de ziekte van Lyme, in België opgelopen, wordt hier besproken.

Naast antimugmaatregelen kan medicamenteuze profylaxe bij sommige reizen nodig zijn.

Medicamenteuze preventie van reizigersdiarree kan niet aanbevolen worden. Zelfbehandeling met antibiotica is bij reizigersdiarree slechts uitzonderlijk nuttig, en azithromycine is dan het eerstekeuzeantibioticum.

Sederende H₁-antihistaminica en cinnarizine kunnen preventief genomen worden tegen bewegingsziekte.

Zonneproducten kunnen, bij goed gebruik, zonnebrand helpen voorkomen, huidveroudering vertragen en mogelijk ook het risico van huidkanker verminderen.

In dit artikel worden praktische schema’s aangereikt om antidepressiva af te bouwen of om te schakelen. Hierdoor kunnen onttrekkingsverschijnselen geminimaliseerd worden, wat de kans op slagen van het stoppen of aanpassen van antidepressiva verhoogt.

Een follow-up van de DIABOLO-studie levert bijkomende argumenten dat, althans bij patiënten met een eerste episode van niet-gecompliceerde diverticulitis, antibiotica geen voordelen bieden op korte en lange termijn, hoewel enkele vragen onbeantwoord blijven.

De belangrijkste wijziging in de nieuwe versie van de Europese hypertensierichtlijn is de aanbeveling om bij de meeste patiënten de medicamenteuze behandeling te starten met een combinatiebehandeling. Het BCFI is van mening dat niet alle elementen in deze richtlijn op voldoende evidentie zijn gebaseerd.

Uit de INSTINCTS trial (Lancet 2018) bij patiënten met milde tot matig ernstige symptomen van carpaal tunnel syndroom, blijkt dat een corticosteroïden-infiltratie sneller symptoomverlichting geeft dan nachtelijk spalken, maar dat op langere termijn de resultaten vergelijkbaar zijn.

Een meta-analyse bevestigt dat een behandeling van subklinische hypothyreoïdie geen voordelen biedt, ongeacht de leeftijd van de patiënt. Over zwangere vrouwen zijn er geen gegevens.

In dit artikel worden de resultaten besproken van de DECLARE-TIMI-studie, een cardiovasculaire veiligheidsstudie met dapagliflozine. De resultaten verschillen aanzienlijk van deze van de EMPA-REG-studie en de CANVAS-studie.

Een studie suggereert dat het langdurig gebruik van opioïden bij chronische artrose- en rugpijnpatiënten niet zinvol is: opioïden zijn op een termijn van 3 tot 12 maanden niet doeltreffender dan niet-opioïden en geven aanleiding tot aanzienlijk meer ongewenste effecten. Chronische pijn vereist ook steeds een niet-medicamenteuze aanpak.

Net als met evolocumab worden met alirocumab in deze studie significante, maar in absolute cijfers beperkte voordelen gezien op cardiovasculaire eindpunten. Een kritische analyse is belangrijk en verder onderzoek is noodzakelijk om uit te maken welke patiëntengroepen het meest gebaat zijn bij deze dure behandeling.

In deze studie was er in ongeveer 7% van de zwangerschappen blootstelling aan een - volgens de toegepaste methodologie - teratogeen en/of foetotoxisch geneesmiddel, met gebruik van een NSAID in het derde trimester als meest frequent.

Omdat warfarine van de markt dreigde te verdwijnen in België, stelde zich de vraag hoe om te schakelen van warfarine naar andere anticoagulantia. In overleg met experten van de verschillende Belgische universiteiten stelt het BCFI concrete omschakelschema’s voor. Hoewel dit probleem zich niet meer zo urgent stelt nu warfarine toch beschikbaar blijft, is deze informatie relevant en wordt ze hierbij toch gepubliceerd.