Voor de behandeling van diabetes die reeds vóór de zwangerschap bestond, is insuline de eerste keuze. Bij zwangerschapsdiabetes blijft insuline de meest gebruikte behandeling wanneer de niet-medicamenteuze maatregelen onvoldoende blijken. Metformine wordt soms als eerste keuze voorgesteld, maar er blijven onzekerheden bestaan over de risico's op lange termijn bij kinderen die in utero werden blootgesteld.

Bij type 2-diabetespatiënten met een hoog cardiovasculair risico, is er geen verschil tussen glimepiride en linagliptine wat betreft het cardiovasculaire risico. 

Hartfalen met bewaarde ejectiefractie is een heterogeen ziektebeeld. Er bestaat veel onduidelijkheid over de plaats van de verschillende behandelingsopties. Een mooi overzichtsartikel in Australian Prescriber bundelt alle evidentie daarover.

In dit artikel bespreken we het herziene advies van de Hoge Gezondheidsraad (HGR) rond pneumokokkenvaccinatie bij volwassenen. We vermelden voor elke doelgroep het vaccinatieschema. In het Commentaar van het BCFI bepalen we de plaats van pneumokokkenvaccinatie bij volwassenen.

De 20 jaar follow up van de Women's Health Initiative studies toont een verhoogd risico van borstkanker bij vrouwen die in de gerandomiseerde studies oestrogeen + progestageen namen, terwijl voor oestrogeen-alleen een bescheiden verlaging van dit risico werd gevonden.

Op basis van 2 epidemiologische studies en de recente internationale aanbevelingen stelt de redactie van het Formularium Ouderenzorg voor om geen antihypertensieve behandeling te starten bij ouderen met een systolische bloeddruk lager dan 150-160 mmHg en als streefwaarde bij behandeling een systolische bloeddruk lager dan 140-150 mmHg te nemen.

De behandeling van reumatoïde artritis (RA) gebeurt in de eerste plaats door de reumatoloog, maar vaak zijn de huisarts en de apotheker betrokken bij de opvolging ervan. Dit artikel vat samen wat men als huisarts of apotheker moet weten over de behandeling van RA.

Volgende onderwerpen komen hier aan bod: BAPCOC-gids 2019 (integraal beschikbaar op de BCFI-website); lefamuline, een recent vergund antibioticum; azithromycine als aanvullende behandeling bij ernstige COPD-exacerbatie?; point-of-care CRP-test bij patiënten met acute exacerbatie van COPD; macroliden en zwangerschap; macroliden en cardiovasculaire sterfte.

Een meta-analyse over de werkzaamheid van antidepressiva bij ouderen geeft teleurstellende resultaten.

De prioritaire doelgroepen voor influenzavaccinatie zoals gedefinieerd door de Hoge Gezondheidsraad zijn niet gewijzigd. In de context van de COVID-19 pandemie is het belangrijk dat de groepen met risico van influenzacomplicaties en personeel werkzaam in de gezondheidssector prioriteit krijgen bij het toebedelen van griepvaccins. Enkele recente studies bevestigen de werkzaamheid én de beperkingen van de influenzavaccins, alsook hun gunstig veiligheidsprofiel. Een recente studie met oseltamivir wijzigt niets aan het standpunt van het BCFI dat het een zeer beperkte plaats heeft bij de aanpak van influenza.

Niet-steroïdale anti-inflammatoire middelen (NSAID’s) kunnen ook bij jonge gezonde volwassenen bij hoge dosissen schade aan de nier veroorzaken. Er zou een link zijn met intense fysieke inspanning in een warme omgeving met te weinig vochtinname.

Op basis van observationele gegevens volstaat volgens de richtlijnen monotherapie met een oraal anticoagulans als antitrombotische behandeling op de lange termijn voor patiënten met voorkamerfibrillatie én coronaire hartziekte. Een eerste grote gerandomiseerde studie in deze indicatie lijkt dit te bevestigen, maar omwille van methodologische beperkingen levert ze slechts in beperkte mate extra onderbouwing voor deze aanbeveling.

Niet-steroïdale anti-inflammatoire middelen en hormonale anticonceptie vormen de eerstekeuzebehandeling bij primaire dysmenorroe. Primaire dysmenorroe onderscheidt zich van secundaire dysmenorroe door de afwezigheid van een onderliggende aandoening.

Op basis van een grote observationele studie concludeert het Europees Geneesmiddelenagentschap dat er geen aanwijzingen zijn van extra bloedingsrisico bij het gebruik van DOAC’s in real-life omstandigheden. Een Nederlands onderzoek brengt het risico op fouten bij het aanpassen van de dosis van de DOAC’s weer onder de aandacht. Zowel onderdosering als overdosering komen voor.

De behandeling van droge ogen is symptomatisch. De beschikbare gegevens laten niet toe om een eerste keuze te selecteren uit de kunsttranen die op de markt zijn in België.

Volgens een Cochrane Review is afbouw van antipsychotica bij de meeste ouderen met dementie mogelijk. Bij ouderen met ernstiger beelden is er meer kans op herval van het probleemgedrag.

Een zeer grote observationele studie en een Cochrane review bevestigen dat een thiazide of aanverwante een correcte keuze blijft voor de behandeling van ongecompliceerde hypertensie.

Er zijn aanwijzingen dat inname van antihypertensiva voor het slapengaan meer gezondheidswinst oplevert dan inname ’s ochtends, zonder toename van ongewenste effecten. Hoewel deze bevindingen best nog bevestigd worden in een nieuwe studie, kan, in overleg met de patiënt, reeds overwogen worden het innametijdstip van bepaalde antihypertensiva te wijzigen.

Editie 2020 van het Gecommentarieerd Geneesmiddelenrepertorium is nu beschikbaar op onze website. De gedrukte repertoria worden vanaf mei verspreid. We besteden hier aandacht aan de belangrijkste nieuwigheden en enkele praktische aspecten.

Ulipristalacetaat 5 mg (Esmya®) wordt tijdelijk uit de markt genomen, zolang de herziening van de risico-batenverhouding bij het EMA lopende is.

Tijdens de zwangerschap is volgens onze vaste bronnen doxylamine te verkiezen, met metoclopramide als alternatief. Tijdens de borstvoedingsperiode is domperidon of metoclopramide te verkiezen.

Statines hebben slechts een zeer beperkte plaats in de primaire preventie van cardiovasculaire aandoeningen bij ouderen (75 jaar of ouder).

Ondansetron wordt afgeraden tijdens het eerste trimester van de zwangerschap omwille van een vermoeden van verhoogd risico van orofaciale misvormingen.

Op basis van gegevens uit niet-gerandomiseerde studies en van indirecte vergelijkingen, worden regelmatig uitspraken gedaan over de keuze tussen een vitamine K-antagonist en een direct oraal anticoagulans (DOAC). Voor veel patiënten die een nieuwe langdurige anticoagulerende behandeling starten, blijven vitamine K-antagonisten een goede eerste keuze. DOAC’s kunnen een alternatief zijn uit praktische overwegingen of bij behandelingen van kortere duur.

Het weglaten van acetylsalicylzuur vermindert het bloedingsrisico van de drievoudige antitrombotische behandeling die in theorie geïndiceerd is voor patiënten met voorkamerfibrillatie én acuut coronair syndroom (ACS). Er is echter onvoldoende zekerheid dat dit niet gepaard gaat met een beperkte toename van coronaire ischemische events. Ook het gebruik van DOAC’s in plaats van vitamine K-antagonisten lijkt het bloedingsrisico te verlagen, maar de evidentie uit direct vergelijkende studies is beperkt.

Op basis van studies uit 2018 en 2019 worden bij patiënten met kanker de directe orale anticoagulantia (DOAC’s) als mogelijk alternatief voor heparines met laag moleculair gewicht naar voor geschoven, zowel voor de profylaxe als voor de behandeling van veneuze trombo-embolie. Het BCFI is van oordeel dat de nood aan profylaxe en de optimale anticoagulerende behandeling best individueel bepaald worden in deze heterogene populatie.

Na rivaroxaban toont nu ook dabigatran zich niet superieur aan acetylsalicylzuur in de secundaire preventie na ischemisch cerebrovasculair accident van ongekende oorzaak.

Bij ouderen met astma of COPD reduceert educatie over het correcte gebruik van het inhalatietoestel het aantal COPD- of astma-opstoten met bijna 30%.